Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Εύξεινος Πόντος ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα ΑΑναζήτηση με το γράμμα ΒΑναζήτηση με το γράμμα ΓΑναζήτηση με το γράμμα ΔΑναζήτηση με το γράμμα ΕΑναζήτηση με το γράμμα ΖΑναζήτηση με το γράμμα ΗΑναζήτηση με το γράμμα ΘΑναζήτηση με το γράμμα ΙΑναζήτηση με το γράμμα ΚΑναζήτηση με το γράμμα ΛΑναζήτηση με το γράμμα ΜΑναζήτηση με το γράμμα ΝΑναζήτηση με το γράμμα ΞΑναζήτηση με το γράμμα ΟΑναζήτηση με το γράμμα ΠΑναζήτηση με το γράμμα ΡΑναζήτηση με το γράμμα ΣΑναζήτηση με το γράμμα ΤΑναζήτηση με το γράμμα ΥΑναζήτηση με το γράμμα ΦΑναζήτηση με το γράμμα ΧΑναζήτηση με το γράμμα ΨΑναζήτηση με το γράμμα Ω

Ιστράτι, Παναΐτ

Συγγραφή : Balan Zamfir (29/2/2008)
Μετάφραση : Ροβίθη Χαρά

Για παραπομπή: Balan Zamfir, «Ιστράτι, Παναΐτ»,
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Εύξεινος Πόντος
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=11548>

Panait Istrati (24/5/2009 v.1) Ιστράτι, Παναΐτ (3/5/2009 v.1) 
 

1. Γέννηση, καταγωγή και εκπαίδευση

Ο Παναΐτ Ιστράτι (1884-1935) ήταν ρουμανικής καταγωγής δίγλωσσος συγγραφέας (έγραψε στα ρουμανικά και τα γαλλικά). Το όνομα που αναφέρεται στο πιστοποιητικό γέννησής του ήταν Γεράσιμος (Gherasim): «Έτος: χίλια οκτακόσια ογδόντα τέσσερα, μήνας: Αύγουστος 11, 10.00 μ.μ. Αυτό το πιστοποιητικό γεννήσεως εκδόθηκε για το παιδί που ονομάζεται Γεράσιμος, φύλο: άρρεν, γεννημένο εχθές, Παρασκευή, δέκα του μηνός στις επτά μετά μεσημβρίας στη Βραΐλα, στην κατοικία της μητέρας του που βρίσκεται στην οδό Ρομάνα (Romană) [...]. Τέκνο της κυρίας Ζόιτα Στόικα Ιστράτι (Joiţa Stoica Istrate), ετών 29, χριστιανής ορθόδοξης, επάγγελμα: υπηρέτρια».1

Παρά τα στοιχεία που παρατίθενται σε αυτό το έγγραφο, το αγόρι δε θα ονομαζόταν ποτέ Γεράσιμος, αλλά Παναΐτ. Ο πατέρας του πιθανόν να ήταν κάποιος Έλληνας ονόματι Βαλσάμης με καταγωγή από τα Φαρακλάτα της Κεφαλλονιάς. Στο πιστοποιητικό γέννησής του δε γίνεται μνεία στον πατέρα, αλλά υπάρχει ένας μάρτυρας με το όνομα Γεώργιος Βαλσάμης που υπογράφει το έγγραφο ως «αυτός ο οποίος μένει στην ίδια διεύθυνση κατοικίας με αυτή της μητέρας του παιδιού». Αυτός ο θεωρούμενος ως μάρτυρας προκάλεσε πολλές εικασίες σχετικά με το φυσικό πατέρα του Παναΐτ Ιστράτι.

Ο ίδιος έχει γράψει ότι γεννήθηκε στη Βραΐλα της Ρουμανίας στις 10 Αυγούστου 1884 και ήταν «γιος μιας αθάνατης Ρουμάνας χωρικής και ενός Έλληνα λαθρέμπορου», τον οποίο ποτέ δε γνώρισε, αφού ήταν μόνο εννέα μηνών όταν εκείνος πέθανε. Ανέφερε συχνά τη διπλή καταγωγή του και σημείωνε πως από όλους τους λαούς, ένιωθε τους Ρουμάνους και τους Έλληνες ως πιο κοντινούς, πιο οικείους σε εκείνον.

Ο Παναΐτ Ιστράτι, αφού ολοκλήρωσε τις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης, εγκατέλειψε το σχολείο και εξελίχθηκε σε ένα τυπικά αυτοδίδακτο άτομο: διάβαζε εξαντλητικά, έμαθε τις ξένες γλώσσες που μιλούσαν εκείνη την εποχή στη Βραΐλα (τα ελληνικά ήταν η πιο δημοφιλής), ταξίδεψε τόσο πολύ ώστε να τον ονομάσουν «ταξιδευτή του κόσμου» και κάλυπτε τα προς το ζην κάνοντας μια σειρά από περιστασιακές δουλειές.

2. Το λογοτεχνικό έργο του Παναΐτ Ιστράτι

Μετά το 1916 ο Ιστράτι μαθαίνει μόνος του γαλλικά με τη βοήθεια λεξικού όσο βρίσκεται στην Ελβετία και μετά στη Γαλλία. Μελετά επίσης το σύνολο της γαλλικής κλασικής λογοτεχνίας καλλιεργώντας έτσι ακόμη περισσότερο τις γνώσεις που έχει αποκομίσει από άλλα διαβάσματα. Όταν το λογοτεχνικό του ταλέντο γνωστοποιείται στο ευρύ κοινό από το Γάλλο λογοτέχνη Ρομέν Ρολάν (Romain Rolland) στις αρχές της δεκαετίας του ’20, ο Παναΐτ Ιστράτι γίνεται γρήγορα ένας από τους πιο ονομαστούς συγγραφείς στον κόσμο· μέσα σε λίγα χρόνια το έργο του μεταφράζεται σε σαράντα γλώσσες. Στις αρχές της συγγραφικής του καριέρας, δηλαδή προτού δημοσιεύσει το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα Κυρά Κυραλίνα (Chira Chiralina, 1924), έγραφε μόνο αριστερά κοινωνικοπολιτικά ρεπορτάζ και άρθρα για το ρουμανικό Τύπο (σε εφημερίδες όπως η România Muncitoare, η Dimineaţa, η Adevărul κ.ά.) και για ορισμένα ευρωπαϊκά έντυπα (La Feuille, L’Humanité και L´Humanité Dimanche).

Ωστόσο, μερικά δημοσιευμένα λογοτεχνικά του κείμενα, όπως, για παράδειγμα, το Nicolaï Tziganou, είχαν καταδείξει το ταλέντο του. Έγραφε απευθείας στα γαλλικά (με λίγες εξαιρέσεις) περιγράφοντας το ρουμανικό περιβάλλον και διατηρώντας το ρουμανικό τρόπο σκέψης και τις αντίστοιχες γλωσσικές ιδιομορφίες. Αυτά τα γνωρίσματα οδήγησαν στο να χαρακτηριστεί εξωτικός, γλαφυρός και ανατολίτικος συγγραφέας στο δυτικό λογοτεχνικό κόσμο. Αργότερα ο Παναΐτ Ιστράτι ξαναέγραψε μεγάλο μέρος των έργων του στη μητρική του γλώσσα.

Παρότι τον συνέκριναν με το Μαξίμ Γκόρκι και άλλους μεγάλους συγγραφείς, το λογοτεχνικό του ύφος υπήρξε εξαιρετικά πρωτότυπο, καθώς τον διέκρινε ένα ανυπέρβλητο αφηγηματικό ταλέντο. Επίσης ο Παναΐτ Ιστράτι εξέφραζε συμπόνια για ανθρώπους που ζούσαν στο περιθώριο της κοινωνίας, όπως γίνεται φανερό στα βιβλία του: Κυρά Κυραλίνα (Chira Chiralina), Θείος Άγγελος (Moş Anghel), Κοντίν (Codin), Νερατζούλα (Neranţula), Mediterana ή το Spovedanie pentru învinşi.

3. Αποτίμηση

Ο Παναΐτ Ιστράτι ήταν ένας «Ρουμάνος συγγραφέας που έγραφε στα γαλλικά» και τοποθετήθηκε πάνω από τα συμφέροντα ομάδων ή του Κόμματος. Κατηγορήθηκε και ως δεξιός αλλά και ως σκληροπυρηνικός αριστερός. Αποκήρυξε τις κομμουνιστικές του ιδέες μετά την επίσκεψή του στη Σοβιετική Ρωσία και άρχισε να γράφει άρθρα για ένα δεξιό ρουμανικό έντυπο που λεγόταν Cruciada Românismului. Το ιδανικό του για την ανθρωπότητα εκφράζεται στην αγάπη του για τους ανθρώπους και την ελευθερία, για την οποία υποστήριζε πως είναι το μόνο κοσμικό αγαθό που πρέπει να αποκτάται με κάθε θυσία, ακόμα και με εκείνη της ίδιας της ελευθερίας.

Ο Ιστράτι υπήρξε θύμα των πολιτικών αντιθέσεων που παρουσιάστηκαν στην Ευρώπη κατά το Μεσοπόλεμο, κυρίως αφότου δημοσίευσε το βιβλίο για το ταξίδι του στη Σοβιετική Ρωσία. Η «φωνή» του πνίγηκε από τις επιθέσεις και τις συκοφαντίες πολιτικών κομμάτων και προσκείμενων σε αυτά εφημερίδων. Απομονωμένος και απογοητευμένος επέστρεψε στη Ρουμανία στις αρχές της δεκαετίας του ’30. Πέθανε από φυματίωση στις 16 Απριλίου 1935.

1. Mocioiu, N. – Bounegru, S. – Iavorschi, G. – Vidiş, A. (εκδ.), Documente privind istoricul oraşului Brăila (1832-1918) (Bucureşti 1975), σελ. 386-387.

     
 
 
 
 
 

Δελτίο λήμματος

 
press image to open photo library
 

>>>