Encyclopaedia of the Hellenic World, Black Sea

advanced search

 FOUNDATION OF THE HELLENIC WORLD
z
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Αναζήτηση με το γράμμα AΑναζήτηση με το γράμμα BΑναζήτηση με το γράμμα CΑναζήτηση με το γράμμα DΑναζήτηση με το γράμμα EΑναζήτηση με το γράμμα FΑναζήτηση με το γράμμα GΑναζήτηση με το γράμμα HΑναζήτηση με το γράμμα IΑναζήτηση με το γράμμα JΑναζήτηση με το γράμμα KΑναζήτηση με το γράμμα LΑναζήτηση με το γράμμα MΑναζήτηση με το γράμμα NΑναζήτηση με το γράμμα OΑναζήτηση με το γράμμα PΑναζήτηση με το γράμμα QΑναζήτηση με το γράμμα RΑναζήτηση με το γράμμα SΑναζήτηση με το γράμμα TΑναζήτηση με το γράμμα UΑναζήτηση με το γράμμα VΑναζήτηση με το γράμμα WΑναζήτηση με το γράμμα XΑναζήτηση με το γράμμα YΑναζήτηση με το γράμμα Z

Μαγκάλια

Author(s) : Κοντογεώργης Δημήτριος (9/25/2007)

For citation: Κοντογεώργης Δημήτριος, «Μαγκάλια», 2007,
Encyclopaedia of the Hellenic World, Black Sea
URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=11329>
Μαγκάλια (12/18/2008 v.1) Mangalia (1/7/2009 v.1) 
 

1. Ονομασία – ανθρωπογεωγραφία – ιστορία

Το λιμάνι και η πόλη της Μαγκάλιας βρίσκονται στα βορειοδυτικά παράλια της Μαύρης θάλασσας, 45 χλμ. νοτίως της Κωνστάντζας.1 Κατά την Αρχαιότητα είχε ιδρυθεί εκεί ελληνική αποικία ονομαζόμενη Κάλλατις. Τα Υστερομεσαιωνικά χρόνια, και συγκεκριμένα το 13ο και 14ο αιώνα, η πόλη ήταν πια «σκάλα» των Γενοβέζων, κύριας ναυτικής δύναμης την εποχή εκείνη στον Εύξεινο Πόντο, και ονομαζόταν Παγκάλια.

Το 1402 καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς και για κάποιο διάστημα, τον 16ο αιώνα, ήταν βακούφι της σουλτάνας Εσμαχάν, κόρης του σουλτάνου Σελίμ Β΄. Η σουλτάνα έχτισε και το τζαμί της πόλης, που ονομαζόταν πια Μαγκάλια, ονομασία που πιθανότατα προέρχεται από τους «Μαγγάλους», ταταρικό φύλο της Κριμαίας, που έκαναν συχνά επιδρομές στη Δοβρουτσά.2

Η Οθωμανική περίοδος ήταν εποχή οικονομικής και δημογραφικής στασιμότητας, αλλά από το β΄ τέταρτο του 19ου αιώνα η πόλη άρχισε να μετεξελίσσεται σε αξιόλογο κέντρο εξαγωγής τοπικών σιτηρών, καθώς και σε αλιευτικό λιμάνι. Μάλλον τότε εγκαταστάθηκε εκεί ένας μικρός αριθμός από Έλληνες, κυρίως από την Κεφαλονιά.3

Το 1878 η Μαγκάλια, όπως άλλωστε όλη η Δοβρουτσά, ενσωματώθηκε στη Ρουμανία και αποτέλεσε ξεχωριστό δήμο του νομού (judeţ) της Κωνστάντζας. Η οικονομία της πόλης δεν αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά την περίοδο από το 1878 μέχρι το 1914, καθώς παρέμεινε ένα τοπικής σημασίας εμπορικό και αλιευτικό κέντρο ενώ η βιομηχανία ήταν ανύπαρκτη. Η πρώτη επίσημη απογραφή του πληθυσμού, που μας δίνει μια σχετικώς αξιόπιστη εικόνα, ήταν εκείνη του 1899. Σύμφωνα με τα στοιχεία της οι Ρουμάνοι υπήκοοι ανέρχονταν στους 969 και οι Έλληνες στους 84, σε συνολικό πληθυσμό 1.507 ατόμων. Βέβαια υπάρχει η πιθανότητα κάποιοι Έλληνες να είχαν οθωμανική ή και ρουμανική υπηκοότητα, όπως συνέβαινε συχνά στη Δοβρουτσά.4

Μεσοπολεμικά, και ακόμα περισσότερο μεταπολεμικά, η Μαγκάλια αναπτύχθηκε ως τουριστικό κέντρο και οικοδομήθηκαν πολλά ξενοδοχεία και λίγα μικρά εργοστάσια. Παράλληλα, ο πληθυσμός της αυξήθηκε πάρα πολύ και ανήλθε, το 1973, στις 14.954 κατοίκους.5

2. Κοινοτική οργάνωση – εκκλησία

Παρά τον όχι ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό των Ελλήνων παροίκων αλλά και την πιθανότατα μικρή οικονομική τους επιφάνεια, οι ελληνόφωνοι κάτοικοι της περιοχής, τόσο Έλληνες ή Ιόνιοι όσο και Οθωμανοί υπήκοοι, είχαν προχωρήσει, ήδη από τα Οθωμανικά χρόνια, στην οικοδόμηση ναού και την οργάνωση κάποιας μορφής κοινότητας. Σύμφωνα με τις πλέον ασφαλείς πληροφορίες το 1854 οι λίγοι, περίπου 30, Έλληνες που κατοικούσαν στην πόλη προχώρησαν στην οικοδόμηση του ναού του Αγίου Νικολάου, πιθανότατα πρώτης χριστιανικής εκκλησίας στη Μαγκάλια. Ο ναός ανακαινίστηκε ριζικά το 1870, αφού τους παραχωρήθηκε άδεια (φιρμάνι) από το σουλτάνο Abdülaziz.6

Ο ναός του Αγίου Νικολάου της Μαγκάλια ήταν μάλλον η πρώτη ελληνική εκκλησία στη Δοβρουτσά. Μάλιστα, σύμφωνα με κάποιες μέχρι στιγμής ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, η ελληνική εκκλησία ήταν ήδη οικοδομημένη το 1836, ενώ και ο ανώτερος Έλληνας νομικός και διπλωμάτης Γεώργιος Στρέιτ υπογράμμιζε ότι υπήρχε «εξ αμνημονεύτων χρόνων».7 Δεν έχουμε θετικές πληροφορίες για την εσωτερική οργάνωση της κοινότητας και τους θεσμούς της, καθώς δεν έχει ανευρεθεί κάποιος κανονισμός. Πάντως η κοινότητα της Μαγκάλια αναγνωρίστηκε από τη ρουμανική κυβέρνηση με το πρωτόκολλο που επισυνάφθηκε στην ελληνορουμανική εμπορική σύμβαση της 19ης Δεκεμβρίου του 1900.8

Καθώς η ελληνική παροικία αποτελούνταν από σχετικά φτωχούς μικρεμπόρους, ναυτικούς και ψαράδες, η περιουσία της κοινότητας ήταν ανύπαρκτη9 και η δράση της στον τομέα της εκπαίδευσης μάλλον μηδαμινή. Δεν έχουμε συνεπώς πληροφορίες για σύσταση ελληνικού σχολείου στην πόλη, μολονότι δεν μπορούμε να αποκλείσουμε να ασκούσε καθήκοντα δασκάλου, άτυπα, ο Έλληνας ιερέας.

Η ελληνική εκκλησία κατεδαφίστηκε το 1959, ενώ πιθανότατα ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 είχε διαλυθεί η ελληνική κοινότητα η οποία ανασυστήθηκε μετά το 1989.10

1. Βουτυράς, Σ.Ε., Λεξικόν Ιστορίας και Γεωγραφίας 4 (Κωνσταντινούπολη 1881), σελ. 430.

2. Κουρελάρου, Β. π., Οι Εκκλησίες των Ελληνικών Κοινοτήτων της Ρουμανίας τον ΙΘ’ αιώνα (ανέκδοτη διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2004), σελ. 54. Η πρώτη αναφορά της ονομασίας «Μαγκάλια» χρονολογείται στο 1593, βλ. πρόχειρα Cucu, V., România. Cartea de vizită a oraşelor (Bucureşti 1973), σελ. 235.

3. Κουρελάρου, Β. π., Οι Εκκλησίες των Ελληνικών Κοινοτήτων της Ρουμανίας τον ΙΘ’ αιώνα (ανέκδοτη διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2004), σελ. 54. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Έλληνα υποπρόξενου Βάρνας, το 1876 στα 69 χωριά της επαρχίας Μαγκάλιας κατοικούσαν 300 Έλληνες. Βλ. Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών, φάκ. 78/1, 1876, Υποπρόξενος Βάρνας προς Υπουργείο Εξωτερικών, αρ. 23, 26/02/1876.

4. Colescu, L., Recensământul general al Populațiunei României. Rezulatate definitive (Bucureşti 1905), σελ. 90. Ας σημειωθεί εδώ ότι από τους 98 «Τούρκους», δηλ. Οθωμανούς υπηκόους, οι 32 ήταν ορθόδοξοι και οι 10 Αρμένιοι, βλ. ό.π., σελ. 294-295.

5. Cucu, V., România. Cartea de vizită a oraşelor (Bucureşti 1973), σελ. 235-237.

6. Streit, G., Mémoire sur la question des Communautés Helléniques en Roumanie (Athènes 1905), σελ. 8.

7. Κουρελάρου, Β. π., Οι Εκκλησίες των Ελληνικών Κοινοτήτων της Ρουμανίας τον ΙΘ’ αιώνα (ανέκδοτη διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2004), σελ. 55· Streit, G., Mémoire sur la question des Communautés Helléniques en Roumanie (Athènes 1905), σελ. 8.

8. Streit, G., Mémoire sur la question des Communautés Helléniques en Roumanie (Athènes 1905), σελ. 26-28. Με την ελληνορουμανική εμπορική σύμβαση του 1900, πέρα από την επίλυση διάφορων οικονομικών και εμπορικών θεμάτων,  καθορίστηκε νομικά η θέση οκτώ ελληνικών κοινοτήτων της Ρουμανίας καθώς αναγνωρίστηκαν πια ως νομικά πρόσωπα. Οι κοινότητες που αναγνωρίστηκαν ήταν εκείνες όπου υπήρχε ελληνικός ναός: Βραΐλα, Γαλάτσι, Κωνστάντζα, Καλαφάτι, Γιούργεβο, Τούλτσα, Σουλινάς, Μαγκάλια.

9. Το 1900, μόνη ιδιοκτησία της κοινότητας ήταν η εκκλησία. Βλ. Streit, G., Mémoire sur la question des Communautés Helléniques en Roumanie (Athènes 1905), σελ. 27.

10. Κουρελάρου, Β. π., Οι Εκκλησίες των Ελληνικών Κοινοτήτων της Ρουμανίας τον ΙΘ΄ αιώνα (ανέκδοτη διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2004), σελ. 55.
     
 
 
 
 
 

Entry's identity
 
press image to open photo library
 

>>>
 
 
 
 
 
 

copyright © 2008, FOUNDATION OF THE HELLENIC WORLD

The project is co-funded from the European Union by 80% and from the Hellenic State by 20% through the Operational Programme Information Society.