1. Καταγωγή και διακλάδωση της οικογένειας

Η οικογένεια Μαυρογορδάτου κατάγεται από τη Χίο και ανήκει στις αριστοκρατικές οικογένειας του νησιού. Ανάγει την καταγωγή της στις βυζαντινές οικογένειες των Μαύρων και των Κορδάτων οι οποίες συνενώθηκαν στην οικογένεια Μαυροκορδάτου.¹ Η οικογένεια των Μαυροκορδάτων διακρίνεται σε πολλούς κλάδους. Σημαντικότεροι εκπρόσωποί της ήταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ο εξ Απορρήτων και ο γιος του Νικόλαος, οι οποίοι διετέλεσαν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι στην οθωμανική διοίκηση. Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος σταδιακά άλλαξε το γράμμα κ σε γ στο επίθετό του και έτσι υπάρχουν κλάδοι της οικογένειας με το όνομα Μαυροκορδάτος και άλλοι με το Μαυρογορδάτος.

Διαφορετικοί κλάδοι της οικογένειας Μαυροκορδάτου έδρασαν σε διαφορετικές περιοχές της Βαλκανικής και της Μεσογείου. Ένας από αυτούς εγκαταστάθηκε στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, όπου αναλάμβαναν αξιώματα ως ηγεμόνες ή ως αξιωματούχοι στην αυλή του εκάστοτε ηγεμόνα. Αρκετά μέλη του συγκεκριμένου κλάδου ασχολήθηκαν με το εμπόριο και τις τραπεζικές εργασίες. Ένας άλλος κλάδος του οίκου των Μαυρογορδάτων μετακινήθηκε στα ρωσικά εδάφη στα τέλη του 19ου αιώνα, στην Οδησσό, το Ταϊγκανρόκ και το Ροστόφ, τα οποία στις δεκαετίες 1880-1890 γνώρισαν αξιοσημείωτη οικονομική ανάπτυξη. Συγγενικά τους μέλη διατηρούσαν υποκαταστήματα σε λιμάνια της Μεσογείου, όπως το Λιβόρνο και η Μασσαλία.

2. Η οικογένεια του Σταμάτη Μαυρογορδάτου

Στον κλάδο των Μαυρογορδάτων που εγκαταστάθηκε στα ρωσικά εδάφη ανήκει ο Σταμάτης Μαυρογορδάτος (Σκαρλάτος), ο οποίος γεννήθηκε στη Σύρο το 1829 και πέθανε στο Ταϊγκανρόκ της Αζοφικής το 1872. Στη Ρωσία εντάχθηκε ως αξιωματικός στο τάγμα του Αγίου Στανισλάς και παντρεύτηκε τη Βικτωρία Αυγερινού, κόρη του Νικολάου και της Μπατού Αυγερινού, η οποία είχε γεννηθεί στο Ταϊγκανρόκ το 1857 και πέθανε στη Γενεύη το 1923. Η Βικτωρία Αυγερινού ήταν γνωστή πιανίστρια της εποχής και ο πατέρας της Νικόλαος Μ. Αυγερινός ήταν σπουδαίος μουσουργός της εκκλησιαστικής μουσικής. Το ζεύγος Σταμάτη και Βικτωρίας Μαυρογορδάτου απέκτησαν τη Μαρία που γεννήθηκε το Ταϊγκανρόκ το 1859, αλλά πέθανε ενός έτους, τη Μαρία που γεννήθηκε το 1861 στο Ταϊγκανρόκ και πέθανε το 1922 στη Γενεύη, την Παυλίνα που γεννήθηκε στο Ταϊγκανρόκ το 1863 και πέθανε στις Σέβρες το 1940 και το Ματθαίο Μαυρογορδάτο που γεννήθηκε στο Ταϊγκανρόκ το 1860 και πέθανε στις Σέβρες το 1941.

Ο Ματθαίος Μαυρογορδάτος το 1880 ανέλαβε διευθυντής του εμπορικού οίκου του θείου του Δ.Α. Νεγρεπόντη. Παράλληλα διεύθυνε ατμοπλοϊκή εταιρεία με εργασίες στον Δον και την Αζοφική Θάλασσα. Το 1903 μετακινήθηκε στο Ροστόφ μαζί με τη σύζυγό του Αλεξάνδρα Ράντερ, κόρη του Άρνολντ Ράντερ και της Μαρίας Σεμκόφ (γεννήθηκε το 1878 στο Τουσόρκα και πέθανε το 1911 στο Ροστόφ) και το γιο τους Κωνσταντίνο. Στο Ροστόφ γεννήθηκε μετά από τρία χρόνια η κόρη τους Ελένη. Στο Ροστόφ ο Ματθαίος Μαυρογορδάτος ίδρυσε την τράπεζα Banque d’Escompte de S. Petersburg, που ασχολήθηκε με το δανεισμό στον αγροτικό τομέα και τη χρηματοδότηση του εμπορίου. Στη συνέχεια ανέλαβε τη διεύθυνση της Banque Russo-Assiatique που διέθετε 176 υποκαταστήματα στην ευρωπαϊκή και ασιατική Ρωσία. Ο Ματθαίος χρημάτισε πρόεδρος των ελληνικών κοινοτήτων στο Ταϊγάνιο και στο Ροστόφ μετά το 1903, πρόξενος της Ελλάδας στο Ταϊγάνιο, και συνέβαλε στην ίδρυση εκπαιδευτηρίων και εκκλησίας στο Ροστόφ. Έγραψε μουσικές συνθέσεις, δημοσίευσε μουσικές μελέτες και κριτικές, και μελοποίησε ποιήματα του Σολωμού και του Δροσίνη.

Ο γιος τους Κωνσταντίνος Μαυρογορδάτος γεννήθηκε στο Ταϊγκανρόκ το 1901 και παντρεύτηκε την Αλίκη ντε Γιακούμπενκο Φεχόζ το 1926. Απέκτησαν ένα γιο, τον Αλέξανδρο Αλέξιο Ματθαίο Μαυρογορδάτο, που γεννήθηκε στο Παρίσι το 1929. Η κόρη τους Ελένη γεννήθηκε το 1906 στο Ροστόφ και παντρεύτηκε στην Καζαμπλάνκα το 1933 το Ρενάτο Φερράτσιου. Ο κλάδος αυτός των Μαυρογορδάτων εγκατέλειψε το Ροστόφ και αναζήτησε την τύχη του στη δυτική Ευρώπη.